Boom voor boom een land opnieuw opbouwen

 

Timberland footprint in the sand

 

De aardbeving die Haïti letterlijk en figuurlijk schokte, op 21 januari 2010, was niet de eerste natuurramp die het land verwoestte. De westkant van het eiland Hispaniola, begroeid met tropische planten, was in de koloniale tijd al begonnen op te drogen, maar met de introductie van koffieboerderijen werd het ontbossingsproces nog verder versneld. In 1923 was meer dan 60% van het grondgebied van Haïti nog bedekt met bos, maar in de vroege jaren 2000 was dit nog slechts 2%. Een angstaanjagende ontwikkeling, als je bedenkt dat 48% van de naburige Dominicaanse Republiek bedekt is met bos en de gemiddelde Ameri-kaanse stad tot 60% uit bos bestaat. 

 

Het hout uit de bossen wordt door inwoners gebruikt als brandstof of wordt naar landen in de buurt geëxporteerd. De bevolkingsgroei van de afgelopen decennia heeft ook niet echt geholpen. De economie van Haïti is bijna volledig afhankelijk van de landbouw, dus de overstap naar ontbossing om meer bebouwbare gebieden te creëren leek een voor de hand liggende keuze. Doordat er geen bomen meer stonden werd de bodem echter blootgesteld aan directe erosie en andere klimatologische gebeurtenissen. De tragische aardbeving in 2010 was al voorafgegaan door een aantal verwoestende orkanen en kwam dus niet als een verrassing. Haïti was door de ontbossing extra kwetsbaar en werd dus ernstig beïnvloed door weersomstandigheden. De vruchtbaarheid van de bodem werd minder en minder. Dit zette een vicieuze cirkel in gang, waarin boeren het ontbossingsproces moesten voortzetten om de teruglopende omzet het hoofd te kunnen bieden. 

 

Deskundigen hebben geconstateerd dat de ontbossingsactiviteiten verantwoordelijk zijn geweest voor de aardbeving in 2010. Na de ramp, bestudeerde de Amerikaanse geoloog Shimon Wdowinsk, samen met een onderzoeksgroep van de Universiteit van Miami, de aardkorst in de buurt van Port-Au-Prince. De gegevens die hieruit voortkwamen laten zien hoe de twee tropische stormen en de twee orkanen die Haïti troffen in 2008 het sediment van de bergen verplaatsten naar de delta van de rivier de Leogane. Dit zou heel goed de aardbeving van twee jaar later hebben kunnen opwekken. 

 

Hugh Locke en Timoté Georges, medeoprichters van Smallholder Farmers Alliance (een vereniging die lokale kleine boeren bij elkaar brengt), hebben in 2010, slechts enkele maanden voor de aardbeving, een partnerschap met Timberland en de Clinton Global Ini-tiatives aangekondigd, bedoeld voor het samen herstellen van de economie in het land. Georges en Locke hadden al vele initiatieven georganiseerd om de milieuontwikkeling van Haïti te ondersteunen, en zowel Timberland als de Clinton Foundation zetten zich enorm in voor milieukwesties. Het directe doel van het project was om boeren te informeren en ondersteunen, die zich bezighouden met milieuvriendelijke teelt en herbebossing van het land. De kleine boeren kregen de beschikking over 19 kwekerijen en elke boer ontving een bepaalde hoeveelheid zaden die bij de eerste oogst moesten worden teruggebracht, met het doel om in ongeveer 5 jaar onafhankelijk te worden. 

 

Het proces is duidelijk afgesproken: tijdens het vrijwilligerswerk in de SFA-kwekerijen krijgt elke boer training, zaden en de beschikking over gereedschap van hoge kwaliteit om het beste uit zijn stukje land te halen. De kwekerijen zijn van nature begrensd met nieuw aangeplante bomen, als bescherming tegen de zon en erosie en als bron van fruit voor het eigen levensonderhoud of voor de verkoop. Met de training die ze aangeboden krijgen kunnen de Haïtiaanse boeren hun oogsten optimaliseren, hun inkomen verhogen en de bedrijfskosten verlagen. Door het toegenomen inkomen kunnen ze de zaden die ze gekregen hebben dan terugsturen naar de Smallholder Farmers Alliance en kunnen ze als vrijwil-liger in de kwekerijen meer bomen planten. Een deugdzame cyclus dus, die de Haïtiaanse bevolking bewust maakt van en verantwoordelijk voor hun land, terwijl de boeren wel eco-nomisch onafhankelijk blijven. 

 

Dit project ondersteunt vrouwenemancipatie en biedt mannen en vrouwen de handvatten om samen hun land te verzorgen. Dit blijkt om een vooruitziende blik te gaan: een onderzoek dat werd uitgevoerd door de Voedsel en Landbouworganisatie toonde aan dat als vrouwen exact dezelfde technische middelen en training voorhanden hebben als mannen, het rendement met gemiddeld 20% - 30% verhoogd wordt. Voor de komende 5 jaar is het doel om meer dan 17.000 boeren in dienst te nemen, hun inkomen te verdubbelen en daarom meer dan 25 miljoen bomen te kunnen planten. Dit zou het effect van jarenlang kolonialisme en geïntensiveerde landbouw op Haïti en de Haïtiaanse grond moeten herstellen.

 

Timberland is niet alleen sponsor van het project, maar investeerde ook in de er nieuw de katoenmarkt door Haïtiaanse kleine boerenbedrijven van werk te voorzien. De katoenopbrengst vanuit het Haïti project werd door Timberland in zijn eigen producten verwerkt. De resultaten hebben de verwachtingen al overtroffen: de levensomstandigheden zijn verbeterd voor meer dan 3000 kleine boeren. Bovendien leeft de katoenmarkt - eens het derde meest geëxporteerde product van Haïti - nu weer helemaal op. Na 1975 was de katoenmarkt ingestort als gevolg van niet-optimaal economisch management en een voortdurende politieke crisis. Tegenwoordig is Haïti groener en zijn de inkomens van de kleine boeren toegenomen, wat de katoenmarkt, die ook nog eens diep beschadigd was door de aardbe-ving, nieuw leven ingeblazen heeft. De huidige statistieken zijn beschikbaar op de webpagina van Smallholder Farmers Alliance: de oogsten zijn sinds het begin van het project met ongeveer 40% toegenomen, het gemiddelde inkomen van een gezin met ongeveer 50% en tussen 2010 en 2016 zijn 5.784.000 bomen geplant.

 

Na vier orkanen, een aardbeving met 230.000 slachtoffers en een cholera-epidemie met aanhoudende gevolgen, kijkt Haïti nu weer vooruit, investeert in de ontwikkeling van zijn bevolking en het herstel van zijn ecosysteem. Het nieuwe model draait om duurzaamheid en een exportmarkt met de focus op behoud van het milieu. Haïti heeft de Haïtiaanse grond boom voor boom herbebost en herstelde daardoor de hoop en het vertrouwen voor de Haïtianen. In de afgelopen paar maanden heeft Timberland een vergelijkbaar project gestart in Puerto Rico (dat in 2017 werd verwoest door een orkaan). Hopelijk kan dit project als voorbeeld dienen over de hele wereld.

 

Related content